Sabun Nedir?, Sabun Çeşitleri, Sabun Özellikleri, Sabun Yapımı,Sabun Nasıl Yapılır?,Sabun Modelleri
Sabun – sabun nedir?Yağlı maddeleri suda, ayırma yoluyla yok etme özelliğine sahip olduğundan, lekeler ve kirler sabunla giderilir. Bu işlem, sodyum hidroksit denilen alkali bir maddenin, hayvansal (eskiden keçi içyağı) veya bitkisel bir yağlı madde üzerindeki etkisinden elde edilir.
İlkçağ’dan beri kullanılan sabun
Atalarımız hiç sabun kullanmazlardı: onun yerine kül, kil veya bitki özleri kullanırlardı. İlkçağ’da artık iyice bilinen sabun, ancak 1850′den itibaren sanayide büyük ölçüde üretilmeğe başladı ve gerçek anlamıyla kullanılabilir oldu.
Piyasada kalıp dediğimiz küçük parçalar halinde sunulan tuvalet sabunlarından başka, ev işlerinde kullanılmak üzere beyaz veya yeşil sabun; geniş yüzeyleri temizlemek üzere Arap sabunu; nazik çamaşırların yıkanmasında kullanılan toz deterjanlar ve onlara oranla daha yumuşak toz sabun da vardır. Son yenilik: yoğunluğu suyun yoğunluğundan az olan yüzer sabundur. Dolayısıyla, bu sabunu, banyoya düştüğü zaman yitirmek tehlikesi yoktur.
Sabun, temizlemede kullanılan maddelerden bir kısmına verilen genel ad. Sabunun temizleyici etkisi, suyu çeken ince bir tabaka ile yağ parçacıklarını sarabilme yeteneğinden doğar.
Evlerde kullanılan sabunlar, doğada bulunan bitkisel ve hayvani yağlardan elde edilen yağ asitlerinin tuzlarıdır. Serbest halde bulunan karboksilli asitlerden de çeşitli sabunlar yapılabilir. Sentetik temizleme maddelerinin kullanıldığı 1930 senesinden itibaren aynı manada kullanılan sabun ve deterjan kavramları birbirinden ayrılmıştır.
Sabunun tarihi insanlık tarihi kadar eskidir. Pompei’deki lav örtüsü altında kalan toprakta sabun kalıpları bulunmuştur. Modern sabun imali, 19. yüzyılda Fransız kimyageri, Eugène Chevreul’ün sabunun bir yağ asidi tuzu olduğunu göstermesinden sonra gelişmiştir.
Sabun, temizleme maksadı yanında kozmetik, losyon, krem, sprey, ilaç yapımında kullanılır. Endüstride boya, plastik döküm, metal çekme işlerinde, sentetik kauçuk ve plastiklerin birçok türünün imalatında, su geçirmez tekstil üretiminde, metallerin paslanmasını önleyici yardımcı malzeme olarak birçok alanda kullanılır.
Sabunun özellikleri
Sabun yüzey aktif bir maddedir. Su veya organik maddelerde çözündüğü vakit bu sıvıların yüzey gerilmelerini azaltır ve sıvı içerisindeki maddeleri yüzer vaziyete getirir. Mesela sabunlu suyla eller yıkandığında, kirler sabun molekülleri etkisiyle gevşer ve su içinde yüzmeye başlar, akan su ise bu kirleri elden uzaklaştırır. Magnezyum ve kalsiyum tuzları yönünden zengin olan sert sularla yapılan yıkanmalarda sabunun asit kökü bu iyonlarla çözünmeyen tuzlar meydana getirerek çöker. Sudaki sertliğe sebep olan iyonların hepsinin bu şekilde çöktürülmesinden sonra köpük dolayısıyla temizleme işlemi başlamış olur.
Sabun kullanılma amacına göre imal edilir. Genel olarak suda çözünebilen ve çözünmeyen olmak üzere iki sabun cinsi vardır. Suda çözünebilenler, yağ asitlerinin sodyum veya potasyum tuzudurlar. Bunlar genel temizlik maksadıyla kullanılırlar. Suda çözünmeyen sabunlara sert sabun denir ki, bunlar alüminyum, kalsiyum, magnezyum, baryum, lityum, çinko, kurşun, kobalt ve bakır gibi katyonları ihtiva eden yağ asidi tuzlarıdır. Suda çözünmediği halde, organik sıvıların içinde çözünebilirler. Sabun, yağlama, organik jelatin vasıtası, organik reaksiyon katalizörü ve vinil plastiklerinin dengeye getirilmesinde kullanılır.
Sabunun bileşimi
Sabun yapımında kullanılan monokarboksilli asitlerden en önemlileri, doğada serbest olarak bulunan 12, 14, 16 veya 18 karbon atomu ihtiva eden yağ asitleridir. Bu yağ asitleri, yağlarda gliserinleştirilmiş olarak bulunur. Sabun yapımında en çok kullanılan yağ cinsleri hayvanlardan elde edilen iç yağlar, pamuk yağı, hidrojenlenmiş bitki yağları, balık yağı vs.’dir. İç yağlar, hidrojenlenmiş yağlar ve balina yağından yapılan sabunlar katı ve suya dayanıklıdır. Hindistancevizi yağı ihtiva eden yağlardan yapılan sabunlar suda kolay çözünür ve bol köpük yapar. Sodyum stearat oldukça sert sabun olup, küçük köpüklüdür. Köpükleri de oldukça kararlıdır. Traş sabunları bu türdendir. Köpüklerin küçük ve sık olması sakalları bir arada tutarak traşın kolay olmasını sağlar. Suda çözünebilirliğini arttırmak için, sodyum stearata potasyum stearat da ilave edilir. Sert sodyum stearat sabunu, 60-100 derece arasında sıcak suda iyi temizleyicidir. Sodyum stearat kozmetik, krem, losyon ve buna benzer maksatlarla da kullanılır. Suda kolay çözünebilen ve düşük su sıcaklıklarında da temizleme gücü büyük olan ve mayi sabun olarak bilinen yumuşak sabun yağ asitlerinin tuzudur.
Evde sabun imali
Kaliteli banyo ve el sabununu evde yapmak mümkündür. Evde biriken yağ, iç yağ, kuyruk yağı veya bunların karışımı sabun yapılarak değerlendirilebilir. Bu maksatla evvela yağ kaynatılarak süzülür ve 40 dereceye kadar soğutulur. Kostik soda, su ile karıştırılıp kaynatılarak 25 dereceye kadar soğutulduktan sonra, bu iki sıvı ağır ağır birbirine karıştırılır. Karışım tahtadan kalıplara dökülerek sabun elde edilir. Bu sabunun bileşimi 0,4 kg kostik soda (NaOH), 1,2 litre su ve 2,7 kg yağdır.
Sabunun temizleyici etkisi, suyu çeken ince bir tabaka ile yağ parçacıklarını sarabilme yeteneğinden doğar. Evlerde kullanılan sabunlar, doğada bulunan bitkisel ve hayvani yağlardan elde edilen yağ asitlerinin tuzlarıdır. Serbest halde bulunan karboksilli asitlerden de çeşitli sabunlar yapılabilir.Sentetik temizleme maddelerinin kullanıldığı 1930 yılından itibaren aynı manada kullanılan sabun ve deterjan kavramları birbirinden ayrılmıştır. Sabunun tarihi insanlık tarihi kadar eskidir. Pompei’deki lav örtüsü altında kalan toprakta sabun kalıpları bulunmuştur. Modern sabun imali, 19. yüzyılda Fransız kimyageri, Eugène Chevreul’ün sabunun bir yağ asidi tuzu olduğunu göstermesinden sonra gelişmiştir. Tarihte, sabunlar genellikle sodyum, soda küllerinin ya da potasyum ve tuzlarının ve yağlı asitlerinin kül suyuyla sabunlaştırma tepkimesine girmesi sonucu elde edilirlerdi. Temeldeki yağların hidrolizi gliserol ve rafine sabunu oluşturur. Sabun, temizleme amacı yanında kozmetik, losyon, krem, sprey, ilaç yapımında kullanılır. Endüstride boya, plastik döküm, metal çekme işlerinde, sentetik kauçuk ve plastiklerin birçok türünün imalatında, su geçirmez tekstil üretiminde, metallerin paslanmasını önleyici yardımcı malzeme olarak birçok alanda kullanılmaktadır.
Evde Sabun Nasıl Yapılır- Evde Sabun Yapımı Kaliteli banyo ve el sabununu evde yapmak mümkündür. Evde biriken yağ, iç yağ, kuyruk yağı veya bunların karışımı sabun yapılarak değerlendirilebilir. Bu maksatla evvela yağ kaynatılarak süzülür ve 40 dereceye kadar soğutulur. Kostik soda, su ile karıştırılıp kaynatılarak 25 dereceye kadar soğutulduktan sonra, bu iki sıvı ağır ağır birbirine karıştırılır. Karışım tahtadan kalıplara dökülerek sabun elde edilir. Bu sabunun bileşimi 0,4 kg kostik soda (NaOH), 1,2 litre su ve 2,7 kg yağ koyulur ve sabun elde edilir ve rahatça kullanılır
Sabun Üretim Metodları : Sert ve yumuşak sabunlarda değişik yağ asitleri kullanılır. Ör : Külçe sabunlarda NaOH. Arap sabunu üretiminde ise KOH kullanılır. Bununla beraber SAbun fabrikasyonunda iki temel proses kullanılır.
- 1) Yağların potalarda sabunlaştırılması
- 2)Yağ asitlerinin nötralizasyonu
1) Potalarda Yağların Sabunlaştırılması : İşlem açık kazanlarda olur. Isıtma direkt olur. Kazan 3 ayrı kısma bölünür. Sabun yapılırken yağ evvela kazanda ısıtılır. Seyreltik bölmeden başlanarak serbest yağ asitleri nötralize edilir. Sonra kaynatmaya başlanır. Sabun oluşunca akıcı yapmak için bir miktar NaOH çözeltisi akıtılır. Bu işlem rxn süresini kısalttığı için redüksiyon ismi verilir. Bundan sonra fazladan fazladan NaOH çözeltisi eklenerek sabun çözeltiden ayrılır. Bu esnada ortam fazla sıcak olduğundan sabun yarı sıvı halde yüzeye çıkar. Alttaki çözelti akıtılır. Kalan sabuna bir miktarsertliği giderilmiş su katılır ve sabun piştik bir hal alır ve kalıplara dökülerek kalıplanır. 2) Yağ asitlerinden sabun üretimi : Üretim, paslanmayan çelikten yapılmış açık kazanlarda yapılır. Önce NaOH ve Na2CO3 direkt istimle kaynatılır. İçine sıvı veya erimiş yağ katılır. İyice karıştırılır. Meydana gelen sabun tutkalı NaCl ile tuzlanarak ayrılır. Sabun üretiminde kullanılan yağlar :
- 1) Don yağı : Ençok kullanılan yağdır. (% 70 )
- 2) Gresler :%20
- 3)Polmist yağı, polm yağı zeytinyağı, ayçiçek yağı, pamuk yağı, mısırözü yağı
Arap sabunu üretimi : Doymamış yağ asitleri (ayçiçek yağı hemen alınır ve 70 c derecede ısıtılır. Sonra ısıtma kesilip KOH verilir. Sonra tekrar ısıtılarak 98 c dereceye yükseltilir. Bu sırada köpüklenme olur. Bunu önlemek için bir miktar su katılır. İşlemin sonuna doğru viskoziteyi ayarlamak için % 5 oranında Na2CO3 verilir. Su ile merhem kıvamına getirilir. Tenekelre konarak satılır.
Sabun Çeşitleri :
Kıvamına göre ikiye ayrılır.
- a) Sert sabunlar
- b) Yumuşak sabunlar
Sert sabunlar (Na sabunları ) :
- 1) Külçe sabunlar (sodyum sabunları)
- 2) Külçe – Tutkal sabunlar ( çekirdek sabunları)
- 3) Tutkal sabunları
Sabun Üretiminde Kullanılan Katkı Maddeleri ve Fonksiyonları :
- 1) Tinopol : Optik beyazlatıcı
- 2)Titendioksit: Sabunun rengini açmak için kullanılır.
- 3) Türpinol : (SC)
- a)Antioksidan
- b)Ağır metal katyonlarını sağlar.
- c) Stebilizatördür.
4) Tansil: Ağartma toprağı olup don yağının rengini açar. 5) Blauhit : Sabun hamurunun pişmesi sırasında sabunun rengini açar. 6) Bistanol :
- a) Cildin kurumasını önler
- b)Dış yüzeye parlaklık verir.
- c) Çatlamayı önler ve iyi köpürür.
- d)Sabuna plastiklik kazandırır.
7) Edta : Metal katyonlarını komplex şekilde bağlar. 8) Cosevin : Sabunun bozulmasını önleyen antioksidanlardandır. 9) CMC :
- a) Sabunun yüzey aktifliğini arttırır.
- b) Lifteki kirleri taşır ve obsorplar
10) Calgon :
- a) Ca Mg iyonlarını bağlar, suyu yumuşatır.
- b) Kirlerin liflere yapışmasını önler.
11) Komperland (KI) :
- a) Köpükte stabilite sağlar.
- b) parfümü bağlar
- c) Cildi korur
- d) Köpük yapımına etki eder.
12) Linolin :
- a) Cilde yumuşaklık verir.
- b) Cildi nemli tutar.
13) Lusidol : Renk açmak için kullanılır. 14) Vazelin : Linolin ile aynı işlemi yapar. 15) Kükürt : Dezenfektan özelliği gösterir. 16) Alüminyum sülfat : Suların temizlenmesinde kullanılır. 17) Na Hipoklarit : Tortu sabunlarının rengini agartmada kullanılır. 18) Hipoklorik asit : Suların yumuşatımında kullanılır. 19) Fosforik Asit : Sodyum klorit ; Agartmada.
‘Kaliteli banyo ve el sabununu evde yapmak mümkündür. Evde biriken yağ, iç yağ, kuyruk yağı veya bunların karışımı sabun yapılarak değerlendirilebilir ‘ sabun yapımında bu maddeler kullanılırsa sbun asğlıklı olmaz ve doğallığını kaybeder ..sabuncu aytekin..
cokk güzell ellerinizee sağlık 🙂 😉 😀 :O
hahaa artık sabun yapabilirim bndn çok iyi kimya mühendisi olur yaa hele bu siteden sonra 🙂 okulda kesinlikle deny yapıcm 🙂
yunanistandan slm’lar.herseyi cok guzel son detayina kadar yazmissiniz.cok begendim.bana bu konuda yardimci olmanizi istiyorum,ben evde banyo ve yuz(aromali) sabunu uretmek istiyorum nereden baslayacagimi bilemiyorum.insana zarar vermeden ve guzel bir his brakan sabun tarifini yazarsaniz sevinirim.saygilar
müthişşşşşşşş thank you:)
Eski kurumus sabunlari tekrar yeni hale getirmek icin nasil bir islem yapabilirim
Kokusu gitmis sabuna tekrar esans ekliye bilirmiyim bu konuda bana bilgi verirseniz sevinirim
Saygilarimla
Ayhan ildam
Sabun hakinda bilgilenmek guzel bizlere bildiklerinizi paylasmanizda harika sizleri kutlari
güzel bilgiler
Iyi günler dilerim tüm arkadaşlara.
Ben verilen ölçülerde sabun yaptım.
Herşey çok güzel ama tek sorun köpürmüyor.
Köpürmesi için ne yapmak veya katmak gerekir.
Bilen arkadaşlar cevaolarsa sevinirim…